Ιογενής παραρρινικολπίτιδα: αίτια και διαχείριση
Η ρινική συμφόρηση, η πίεση στο πρόσωπο και η επίμονη καταρροή είναι συμπτώματα που σχεδόν όλοι έχουμε βιώσει κάποια στιγμή, συνήθως σε περιόδους αυξημένης κυκλοφορίας ιώσεων. Πίσω από αυτά τις συνήθεις ενοχλήσεις μπορεί να κρύβεται μία από τις πιο διαδεδομένες παθήσεις των παραρρινίων κόλπων: η ιογενής παραρρινικολπίτιδα. Αν και συχνά συγχέεται με τη βακτηριακή λοίμωξη ή ακόμη και με απλό κρυολόγημα, η ιογενής παραρρινικολπίτιδα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, αιτιολογία και προσέγγιση αντιμετώπισης.
Τι είναι η ιογενής παραρρινικολπίτιδα;
Ο όρος «παραρρινικολπίτιδα» αναφέρεται σε φλεγμονή των παραρρινίων κόλπων, δηλαδή των αεροφόρων κοιλοτήτων που βρίσκονται γύρω από τη ρινική κοιλότητα και επικοινωνούν με αυτή. Όταν αυτή η φλεγμονή προκαλείται από ιούς, τότε ονομάζεται ιογενής παραρρινικολπίτιδα.
Οι παραρρίνιοι κόλποι παίζουν σημαντικό ρόλο στην αναπνοή, τη θέρμανση και την ύγρανση του εισπνεόμενου αέρα, αλλά και στην αντήχηση της φωνής. Η φυσιολογική ροή βλέννας μέσα στους κόλπους διασφαλίζει την απομάκρυνση μικροβίων και ρύπων. Ωστόσο, όταν μια ιογενής λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού προκαλέσει οίδημα του βλεννογόνου, αυτή η αποστράγγιση παρεμποδίζεται. Η βλέννα λιμνάζει, οι κοιλότητες φλεγμαίνουν και τα συμπτώματα επιδεινώνονται.
Η ιογενής παραρρινικολπίτιδα συνήθως αναπτύσσεται μέσα σε λίγες ημέρες από την έναρξη ενός κοινού κρυολογήματος και αποτελεί το πιο συχνό αίτιο οξείας παραρρινοκολπίτιδας, ειδικά στις πρώτες 7-10 ημέρες της νόσου.
Ποια είναι τα αίτια;
Όπως υποδηλώνει το όνομα της πάθησης, βασική αιτία είναι οι ιοί. Οι συχνότεροι υπεύθυνοι είναι:
- Ρινοϊοί (οι κυριότεροι υπεύθυνοι για το κοινό κρυολόγημα)
- Κορονοϊοί (όχι μόνο ο SARS-CoV-2, αλλά και άλλοι ενδημικοί τύποι)
- Ιός της γρίπης
- Αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV)
- Αδενοϊοί
Οι ιοί αυτοί προσβάλλουν τον ρινικό βλεννογόνο, προκαλώντας οίδημα, αυξημένη παραγωγή βλέννας και φλεγμονώδη αντίδραση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απόφραξη των στομίων των παραρρινίων κόλπων, γεγονός που ευνοεί τη φλεγμονή και την επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Η ιογενής παραρρινικολπίτιδα εμφανίζεται συχνότερα τον χειμώνα και το φθινόπωρο, όταν οι ιώσεις κυκλοφορούν περισσότερο. Παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνισή της είναι η αλλεργική ρινίτιδα, η καμπυλότητα του ρινικού διαφράγματος, το κάπνισμα, η έκθεση σε ρύπους, αλλά και το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα;
Η ιογενής παραρρινικολπίτιδα έχει συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά ενός παρατεταμένου κρυολογήματος, όμως υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που βοηθούν στη διάκρισή της. Συνήθως περιλαμβάνει:
- Ρινική συμφόρηση και αίσθημα βουλωμένης μύτης
- Καταρροή που μπορεί να είναι καθαρή ή ελαφρώς κιτρινωπή
- Πίεση ή πόνο στο πρόσωπο, ιδιαίτερα γύρω από τα μάτια, το μέτωπο ή τα ζυγωματικά
- Αίσθημα βάρους στο κεφάλι, ιδιαίτερα όταν σκύβει ο ασθενής
- Μειωμένη όσφρηση και γεύση
- Ήπιος πυρετός ή δέκατα
- Ελαφρύς πονοκέφαλος
Σε αντίθεση με τη βακτηριακή παραρρινικολπίτιδα, η ιογενής μορφή δεν προκαλεί υψηλό πυρετό, έντονη κακουχία ή εκροή πυώδους βλέννας με δυσοσμία. Επιπλέον, τα συμπτώματα υποχωρούν σταδιακά μέσα σε 7 έως 10 ημέρες χωρίς ανάγκη για αντιβίωση.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της ιογενούς παραρρινικολπίτιδας βασίζεται κυρίως στην κλινική εικόνα και το ιστορικό του ασθενούς. Ο ΩΡΛ εξετάζει τη ρινική κοιλότητα, εκτιμά τη φύση της βλέννας, αναζητά τυχόν οίδημα ή αποφράξεις και αξιολογεί την πίεση στους κόλπους με ελαφριά πίεση στα αντίστοιχα σημεία.
Δεν απαιτούνται ακτινολογικές εξετάσεις ή καλλιέργειες, εκτός αν τα συμπτώματα επιμένουν πέραν του αναμενόμενου ή επιδεινώνονται. Σε αυτή την περίπτωση, ελέγχεται το ενδεχόμενο επιπλοκής ή ανάπτυξης δευτερογενούς βακτηριακής λοίμωξης.
Πώς αντιμετωπίζεται η ιογενής παραρρινικολπίτιδα;
Η ιογενής παραρρινικολπίτιδα δεν απαιτεί αντιβιοτικά, καθώς πρόκειται για ιογενή λοίμωξη και όχι για μικροβιακή. Η αντιμετώπισή της στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη διατήρηση της φυσιολογικής αποστράγγισης των παραρρινίων. Συνήθως συνιστώνται:
- Χρήση φυσιολογικού ορού ή ρινικών πλύσεων με ειδικά διαλύματα για την απομάκρυνση της βλέννας
- Τοπικά αποσυμφορητικά (π.χ. ψεκασμοί), αλλά μόνο για λίγες ημέρες ώστε να μην προκληθεί φαρμακευτική ρινίτιδα
- Αναλγητικά και αντιπυρετικά για την αντιμετώπιση του πονοκεφάλου ή του πυρετού
- Επαρκής ενυδάτωση και ανάπαυση
- Χρήση ατμού ή υγραντήρα για να μειωθεί η ξηρότητα του αέρα και να διευκολυνθεί η ρινική αποσυμφόρηση
Σε περίπτωση που τα συμπτώματα επιδεινωθούν μετά την 5η ημέρα ή δεν υπάρξει βελτίωση μετά από 10 ημέρες, ο ασθενής θα πρέπει να επανεξεταστεί, καθώς είναι πιθανό να έχει προστεθεί βακτηριακή επιμόλυνση, οπότε και εξετάζεται το ενδεχόμενο χορήγησης αντιβιοτικής αγωγής.
Πότε πρέπει να ανησυχήσετε
Αν και τις περισσότερες φορές η ιογενής παραρρινικολπίτιδα είναι αυτοπεριοριζόμενη και υποχωρεί χωρίς επιπλοκές, υπάρχουν περιπτώσεις που απαιτούν άμεση ιατρική αξιολόγηση. Συγκεκριμένα, εάν παρατηρήσετε:
- Υψηλό πυρετό πάνω από 38.5°C που επιμένει
- Έντονο πόνο στο πρόσωπο που δεν ανακουφίζεται με παυσίπονα
- Οίδημα ή ερυθρότητα γύρω από τα μάτια
- Αλλαγή της όρασης
- Σύγχυση, πονοκέφαλο που επιδεινώνεται ή δυσκαμψία αυχένα
τότε ενδέχεται να πρόκειται για παραρρινικολπίτιδα και πρέπει να επισκεφθείτε άμεσα έναν ΩΡΛ ή και νοσοκομείο.
Η ιογενής παραρρινικολπίτιδα συγχέεται εύκολα με άλλες μορφές φλεγμονής των παραρρινίων. Παρότι τα συμπτώματά της μπορεί να είναι ενοχλητικά, η σωστή διάγνωση και η αποτελεσματική θεραπεία μπορούν να ανακουφίσουν τους ασθενείς.
