Ο αντροχοανικός πολύποδας αποτελεί μία ιδιαίτερη κατηγορία ρινικού πολύποδα που παρατηρείται συχνότερα στην παιδική και εφηβική ηλικία, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε ενήλικες. Παρότι πρόκειται για καλοήθη σχηματισμό, η παρουσία του μπορεί να προκαλέσει σημαντικά συμπτώματα και να επηρεάσει την ποιότητα ζωής του ασθενούς, ιδιαίτερα όταν εξελίσσεται χωρίς έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.
Σε αντίθεση με τους συνήθεις ρινικούς πολύποδες που είναι συχνά αμφοτερόπλευροι και σχετίζονται με χρόνιες φλεγμονώδεις καταστάσεις (όπως η ρινική πολυποδίαση), ο αντροχοανικός πολύποδας είναι κατά κανόνα μονόπλευρος, αναπτύσσεται από τον γναθιαίο κόλπο (άνω γνάθο) και επεκτείνεται προς το ρινοφάρυγγα μέσω της φυσικής επικοινωνίας του κόλπου με τη ρινική κοιλότητα.
Πώς δημιουργείται ο αντροχοανικός πολύποδας
Η ακριβής αιτιολογία δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρη, ωστόσο φαίνεται πως η χρόνια φλεγμονή ή λοίμωξη του βλεννογόνου του γναθιαίου κόλπου μπορεί να πυροδοτήσει την ανάπτυξη του πολύποδα. Η συνεχής φλεγμονώδης διέγερση οδηγεί σε τοπική υπερπλασία του βλεννογόνου, ο οποίος αποκτά μορφή πολύποδα. Με την πάροδο του χρόνου, ο πολύποδας αυξάνεται σε μέγεθος και, λόγω της πίεσης και της έλλειψης χώρου, ωθείται προς τη ρινική κοιλότητα και από εκεί προς το ρινοφάρυγγα, καταλαμβάνοντας την οπίσθια χοάνη, από όπου και η ονομασία του («αντρο» = από γναθιαίο κόλπο, «χοανικός» = προς τη χοάνη).
Η διαδικασία αυτή είναι σταδιακή, και πολλές φορές περνά απαρατήρητη στα αρχικά στάδια, ιδιαίτερα αν ο πολύποδας δεν προκαλεί πόνο ή έντονη συμφόρηση.
Συμπτώματα που προκαλεί ο αντροχοανικός πολύποδας
Το κυρίαρχο σύμπτωμα είναι η μονόπλευρη ρινική απόφραξη, δηλαδή η αίσθηση ότι το ένα ρουθούνι είναι μόνιμα κλειστό. Σε αντίθεση με το απλό κρυολόγημα ή τη ρινίτιδα που εναλλάσσει πλευρές και συνήθως υποχωρεί, εδώ η απόφραξη είναι σταθερή, προοδευτική και μπορεί να συνοδεύεται από:
- Ρινική καταρροή ή παρουσία βλέννας στο ρινοφάρυγγα
- Αίσθημα βάρους ή πίεσης στην περιοχή της γνάθου ή κάτω από το μάτι
- Πονοκέφαλο, ιδιαίτερα στην περίπτωση που συνυπάρχει φλεγμονή του κόλπου
- Ροχαλητό, κυρίως στα παιδιά, και συχνά διαταραχές ύπνου
- Μειωμένη αίσθηση όσφρησης από την προσβεβλημένη πλευρά
- Αναπνοή από το στόμα, όταν η απόφραξη είναι έντονη
Σε περιπτώσεις όπου ο πολύποδας είναι μεγάλος και επεκτείνεται στο ρινοφάρυγγα, μπορεί να προκαλέσει και ερεθισμό του λαιμού, αίσθημα κόμπου ή ακόμη και αλλαγές στη φωνή λόγω της παραμόρφωσης της ρινικής κοιλότητας.
Διαδικασία διάγνωσης του αντροχοανικού πολύποδα
Η διάγνωση βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη ρινοσκόπηση και ενδοσκόπηση ρινός, κατά την οποία ο ΩΡΛ μπορεί να εντοπίσει τη μάζα που καταλαμβάνει τον ρινικό θάλαμο ή/και το ρινοφάρυγγα. Η επιβεβαίωση έρχεται με αξονική τομογραφία των παραρρίνιων κόλπων, η οποία δείχνει με ακρίβεια την προέλευση και την επέκταση του πολύποδα, επιτρέποντας τον σχεδιασμό της θεραπευτικής παρέμβασης.
Η διαφορική διάγνωση πρέπει να περιλαμβάνει άλλες παθήσεις όπως ρινικούς όγκους ή αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια), ειδικά στα παιδιά. Η ιστολογική εξέταση του αφαιρεθέντος ιστού είναι απαραίτητη για την επιβεβαίωση της καλοήθειας του πολύποδα.
Πώς αντιμετωπίζεται ο αντροχοανικός πολύποδας
Η χειρουργική αφαίρεση είναι η μόνη αποτελεσματική θεραπεία για τον αντροχοανικό πολύποδα. Σε αντίθεση με τους πολύποδες που σχετίζονται με αλλεργίες ή γενικευμένη πολυποδίαση, εδώ η χρήση φαρμάκων, όπως κορτικοστεροειδή, έχει μικρή ή καθόλου επίδραση.
Η σύγχρονη αντιμετώπιση γίνεται με ενδοσκοπική χειρουργική ρινός και παραρρινίων κόλπων (FESS). Η επέμβαση πραγματοποιείται από τη ρινική οδό, χωρίς εξωτερικές τομές, και έχει στόχο:
- Την πλήρη αφαίρεση του πολύποδα τόσο από τον ρινικό θάλαμο όσο και από τον γναθιαίο κόλπο
- Την αποκατάσταση της φυσιολογικής παροχέτευσης του κόλπου, ώστε να αποφευχθεί η υποτροπή
Η επέμβαση είναι ασφαλής, έχει σύντομη διάρκεια και συνήθως απαιτεί νοσηλεία μίας ημέρας ή και λιγότερο. Η μετεγχειρητική πορεία είναι ομαλή, με ελάχιστο πόνο και γρήγορη επιστροφή στις δραστηριότητες, υπό την καθοδήγηση του θεράποντος ιατρού.
Ποια είναι η πρόγνωση
Η πρόγνωση του αντροχοανικού πολύποδα μετά από σωστή χειρουργική αφαίρεση είναι εξαιρετική. Η πιθανότητα υποτροπής είναι πολύ χαμηλή, αρκεί να έχει αποκατασταθεί πλήρως η ανατομία του κόλπου και να αντιμετωπιστούν τυχόν υποκείμενες φλεγμονές. Η αποκατάσταση της ρινικής αναπνοής είναι άμεση, και τα συνοδά συμπτώματα όπως ροχαλητό ή ενοχλήσεις στο πρόσωπο υποχωρούν πλήρως.
Είναι σημαντικό οι ασθενείς, ιδιαίτερα τα παιδιά και οι έφηβοι που εμφανίζουν μονόπλευρη ρινική απόφραξη, να αξιολογούνται άμεσα από ειδικό ΩΡΛ για να αποκλειστεί η ύπαρξη αντροχοανικού πολύποδα, καθώς η έγκαιρη διάγνωση διευκολύνει την ήπια και πλήρως αποτελεσματική θεραπεία.
Ο αντροχοανικός πολύποδας είναι μία καλοήθης αλλά σημαντική πάθηση που απαιτεί χειρουργική αντιμετώπιση. Η ενδοσκοπική χειρουργική αποτελεί την πλέον αξιόπιστη μέθοδο θεραπείας, εξασφαλίζοντας εξαιρετικά αποτελέσματα χωρίς επιπλοκές. Η παρακολούθηση από έμπειρο ωτορινολαρυγγολόγο είναι καθοριστική τόσο για τη διάγνωση όσο και για την πρόληψη υποτροπών.
