Η υποσμία χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα ανίχνευσης οσμών και μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την απόλαυση φαγητού και ποτού, την ανίχνευση διαφόρων κινδύνων στο περιβάλλον και γενικότερα τη συνολική ποιότητα ζωής ενός ατόμου.
Τι είναι η υποσμία και ποιους αφορά;
Η υποσμία είναι η μερική απώλεια της όσφρησης, η οποία μπορεί να κυμαίνεται από μια ήπια έως σοβαρή και μπορεί να είναι προσωρινή ή μόνιμη, ανάλογα με την υποκείμενη αιτία. Μπορεί να επηρεάσει άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, αλλά είναι πιο συχνή στους ηλικιωμένους λόγω του εκφυλισμού των αισθητηριακών λειτουργιών που προκύπτει ως αποτέλεσμα της γήρανσης. Τα άτομα με ιστορικό καπνίσματος, όσοι εκτίθενται σε ορισμένες χημικές ουσίες ή όσοι έχουν υποστεί τραυματισμό στο κεφάλι διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο. Επιπλέον, αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο σε ασθενείς με νευρολογικές παθήσεις όπως η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του Αλτσχάιμερ.
Τι προκαλεί την υποσμία;
Πολλοί παράγοντες ευθύνονται για την υποσμία. Ενδεικτικά αναφέρονται οι:
- Ρινικές λοιμώξεις και ιγμορίτιδα, καθώς προκαλούν ρινική συμφόρηση.
- Νευρολογικές παθήσεις, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και η νόσος Πάρκινσον λόγω της βλάβης σε τμήματα του εγκεφάλου που αφορούν την επεξεργασία των οσμών.
- Τραυματισμοί στο κεφάλι (πχ από ατύχημα) που μπορεί να βλάψουν τα νεύρα της όσφρησης.
- Ιογενείς λοιμώξεις, όπως ο COVID-19.
- Έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες ή φάρμακα.
Τα συμπτώματα που συνοδεύουν την μειωμένη αίσθηση της όσφρησης
Το κύριο σύμπτωμα της υποσμίας είναι η μειωμένη ικανότητα όσφρησης οσμών. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί ως δυσκολία στην ανίχνευση διαφορετικών γεύσεων σε τρόφιμα και ποτά ή ως αδυναμία όσφρησης ακόμα και συνηθισμένων οσμών, όπως καπνό ή αέριο, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί και επικίνδυνο για την ασφάλεια του ασθενή.
Η διάγνωση της υποσμίας είναι δυνατή με λήψη ιατρικού ιστορικού αλλά και φυσική εξέταση. Επίσης, διενεργούνται τεστ όσφρησης ενώ μπορεί να χρειαστεί και η λήψη αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας για τον εντοπισμό ενδεχόμενων ανωμαλιών στη δομή της μύτης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ασθενείς μπορεί να παραπέμπονται σε νευρολόγους ή άλλους ειδικούς για την περαιτέρω διερεύνηση της αιτίας της υποσμίας.
Πώς αντιμετωπίζεται η υποσμία;
Η θεραπεία της υποσμίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αιτία που την προκαλεί. Σε γενικές γραμμές η υποσμία μπορεί να αντιμετωπιστεί με:
- Διαχείριση υποκείμενων χρόνιων παθήσεων, όπως ο διαβήτης ή οι νευρολογικές διαταραχές.
- Φαρμακευτική αγωγή με κατάλληλα αντιβιοτικά, αντιιικά ή αντιφλεγμονώδη φάρμακα.
- Χειρουργική επέμβαση, ειδικά σε περιστατικά όπου υπάρχει φυσική απόφραξη, όπως πολύποδες.
- Θεραπεία εκπαίδευσης όσφρησης
Tips πρόληψης της υποσμίας
Η πρόληψη της υποσμίας είναι δυνατή κυρίως με τη μείωση των παραγόντων κινδύνου που προκαλούν την πάθηση. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει αποφυγή των ουσιών που μπορεί να βλάψουν τις ρινικές διόδους, χρήση προστατευτικού εξοπλισμού (πχ στις αθλητικές δραστηριότητες) για την αποφυγή τραυματισμού στο κεφάλι και τακτικές ιατρικές εξετάσεις, ειδικά για άτομα που συγκεντρώνουν πολλούς παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη υποσμίας.
Πόσο επικίνδυνη είναι η υποσμία;
Η υποσμία μπορεί να ποικίλλει σε σοβαρότητα και επιπτώσεις από ασθενή σε ασθενή. Παρόλο που μπορεί να μη φαίνεται τόσο άμεσα επικίνδυνη όσο άλλες αισθητηριακές απώλειες, όπως η απώλεια της όρασης ή της ακοής, ενέχει αρκετούς κινδύνους.
- Η όσφρηση συμβάλλει στην απόλαυση του φαγητού και του περιβάλλοντος. Η μειωμένη ικανότητα όσφρησης μπορεί να αλλάξει τις κοινωνικές συνήθειες, οδηγώντας ενδεχομένως σε αλλαγές στην όρεξη και τη διατροφή.
- Η όσφρηση βοηθά τους ανθρώπους να εντοπίζουν κινδύνους στο περιβάλλον τους, όπως χαλασμένο φαγητό, καπνό από φωτιά, διαρροές φυσικού αερίου ή έκθεση σε χημικές ουσίες. Χωρίς πλήρως λειτουργική όσφρηση, τα άτομα μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο τραυματισμού ή δηλητηρίασης από αυτούς ή παρόμοιους κινδύνους.
- Η υποσμία μπορεί να είναι σύμπτωμα πιο σοβαρών υποκείμενων καταστάσεων υγείας, όπως νευρολογικών παθήσεων (πχ νόσος του Πάρκινσον, νόσος του Αλτσχάιμερ) ή μπορεί να αποτελεί πρώιμο σημάδι ιογενούς λοίμωξης, όπως παρατηρήθηκε με τον COVID-19.
- Η μερική απώλεια της όσφρησης μπορεί να οδηγήσει σε άγχος και κοινωνική ανασφάλεια, επηρεάζοντας τις κοινωνικές και τις προσωπικές σχέσεις. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα κοινωνική απομόνωση και κατάθλιψη.
Ενώ η ίδια η υποσμία δεν είναι απειλητική για τη ζωή, οι επιπτώσεις της μπορεί να είναι σοβαρές, ιδίως όσον αφορά την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής. Συνεπώς, είναι σημαντικό για τα άτομα που αντιμετωπίζουν ακόμα και μερική απώλεια όσφρησης να αναζητήσουν ιατρική συμβουλή για να προσδιορίσουν την αιτία και να διερευνήσουν τις διαθέσιμες θεραπείες προκειμένου να διαχειριστούν αποτελεσματικά την κατάσταση.
