Η ανοσμία, η αδυναμία αντίληψης της όσφρησης και κατ’ επέκταση της γεύσης, έγινε ευρέως γνωστή στο κόσμο λόγω της συσχέτισής της με τον COVID-19, ωστόσο τα αίτιά της είναι ποικίλα και μπορεί να περιλαμβάνουν υποκείμενες καταστάσεις υγείας που απαιτούν άμεση ιατρική φροντίδα. Η ανοσμία επηρεάζει σημαντικά την ασφάλεια και την υγεία των ασθενών.
Τι είναι η ανοσμία
Η ανοσμία ορίζεται από την πλήρη απουσία της αίσθησης της όσφρησης. Μπορεί να είναι συγγενής (παρούσα κατά τη γέννηση) ή επίκτητη λόγω διαφόρων παραγόντων. Ενώ η προσωρινή ανοσμία συχνά είναι αποτέλεσμα καταστάσεων όπως η ρινική συμφόρηση, η μόνιμη ανοσμία μπορεί να προκύψει από πιο σοβαρά ζητήματα όπως νευρολογικές βλάβες ή χρόνιες παθήσεις των ιγμορείων.
Τι προκαλεί την ανοσμία;
Διάφοροι παράγοντες μπορεί να ευθύνονται για την ανοσμία. Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι:
- Καταστάσεις όπως η χρόνια ιγμορίτιδα, οι ρινικοί πολύποδες και η αλλεργική ρινίτιδα διότι μπορούν να φράξουν τη μύτη και να εμποδίσουν το στροβιλισμό του αέρα ώστε τα μόρια της οσμής να μην μπορούν να φτάσουν στους οσφρητικούς υποδοχείς.
- Νευρολογικές διαταραχές όπως η νόσος του Alzheimer, η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του Huntington μπορούν να προκαλέσουν ανοσμία καταστρέφοντας τους οσφρητικούς βολβούς ή τις περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την επεξεργασία των οσμών.
- Οι ιοί του αναπνευστικού συστήματος, όπως ο νέος κοροναϊός (SARS-CoV-2), αλλά και διάφοροι άλλοι πιο κοινοί και λιγότερο γνωστοί, προκαλούν προσωρινή ή μόνιμη ανοσμία. Ο ιός μπορεί να βλάψει άμεσα τους οσφρητικούς νευρώνες ή να διαταράξει τη λειτουργία των υποστηρικτικών κυττάρων.
- Ατυχήματα που οδηγούν σε τραυματισμούς στο κεφάλι μπορεί να προκαλέσουν διατομή των οσφρητικών νεύρων ή να βλάψουν τις περιοχές του εγκεφάλου που ερμηνεύουν τις οσμές, προκαλώντας ανοσμία.
- Έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες, όπως βαρέα μέταλλα ή διαλύτες, μπορούν να προκαλέσουν ανοσμία καταστρέφοντας τον βλεννογόνο ή τις οσφρητικές περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Ποια συμπτώματα συνοδεύουν την ανοσμία;
Το κύριο σύμπτωμα της ανοσμίας είναι η αδυναμία που παρουσιάζουν οι ασθενείς στην ανίχνευση διαφόρων οσμών, η οποία μπορεί να αναφέρεται από τους ασθενείς ως απώλεια γεύσης, δεδομένης της στενής σχέσης μεταξύ της όσφρησης και της αντίληψης της γεύσης. Επίσης, οι ασθενείς αναφέρουν αδυναμία όσφρησης του καπνού, του αερίου ή αλλοιωμένων τροφίμων, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνο για την υγεία και την ασφάλειά τους.
Η διάγνωση της ανοσμίας απαιτεί μια πολύπλευρη προσέγγιση. Η λήψη πλήρους ιατρικού ιστορικού για τον εντοπισμό πιθανής έκθεσης σε τοξίνες, πρόσφατου τραυματισμού στο κεφάλι ή συμπτωμάτων νευρολογικών διαταραχών, φυσική εξέταση, τεστ για τη λειτουργία της όσφρησης, εξετάσεις για την απεικόνιση του εγκεφάλου και των ρινικών δομών για τυχόν ανωμαλίες. Επίσης, σε περίπτωση που υπάρχει υποψία νευρολογικών διαταραχών, θα πρέπει να γίνουν και οι αντίστοιχες εξετάσεις.
Αντιμετώπιση και διαχείριση της ανοσμίας
Η θεραπεία της ανοσμίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αιτία που την προκαλεί. Οι θεραπευτικές επιλογές μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Φαρμακευτική αγωγή για φλεγμονές που προκαλούνται από αλλεργίες ή αυτοάνοσα νοσήματα.
- Χειρουργική επέμβαση στην περίπτωση των ρινικών πολυπόδων που δεν ανταποκρίνονται σε φαρμακευτική αγωγή, για την αποκατάσταση της όσφρησης σε περίπτωση που δεν έχουν επηρεαστεί οι οσφρητικές οδοί.
- Αντιμετώπιση της νευρολογικής πάθησης που προκαλεί την ανοσμία
- Στοχευμένη αρωματοθεραπεία, ανάλογα με το αποτέλεσμα των τεστ όσφρησης.
Η ταχεία αναγνώριση και αντιμετώπιση της ανοσμίας είναι εξαιρετικά σημαντική, όχι μόνο για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών αλλά και επειδή μπορεί να αποτελεί πρώιμο σημάδι νευροεκφυλιστικών ασθενειών. Η έγκαιρη παρέμβαση των ειδικών μπορεί να μειώσει τους πιθανούς κινδύνους για την ασφάλεια και τη ζωή των ασθενών αλλά και να προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για τη γενικότερη υγεία του νευρικού συστήματός τους.
Η ανοσμία, αν και συχνά επισκιάζεται από πιο άμεσα πιεστικά συμπτώματα, πρέπει να διερευνάται ενδελεχώς. Η παρουσία της μπορεί να αποτελέσει έγκαιρη προειδοποίηση για σοβαρά προβλήματα υγείας και η θεραπεία της μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής ενός ατόμου.
