Η επώδυνη κατάποση, ιατρικά γνωστή με τον όρο οδυνοφαγία, αφορά την αίσθηση πόνου ή δυσφορίας που νιώθουν οι πάσχοντες όταν καταπίνουν την τροφή, νερό (ή οποιοδήποτε υγρό) ή ακόμα και το σάλιο τους. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαφόρων παθήσεων ενώ μπορεί να γίνει αισθητή στο στόμα, στο λαιμό ή κατά μήκος του οισοφάγου και στο στήθος. Η σοβαρότητα διαφέρει από ασθενή σε ασθενή και μπορεί να κυμαίνεται από ήπιο ερεθισμό έως έντονο πόνο, εμποδίζοντας ενδεχομένως τη σωστή διατροφή και ενυδάτωση.
Οι αιτίες που προκαλούν επώδυνη κατάποση
Διάφορες παθήσεις μπορεί να προκαλέσουν πόνο στον λαιμό κατά την κατάποση. Οι πιο συνηθισμένες είναι:
1. Στρεπτόκοκκος. Προκαλείται από το βακτήριο Streptococcus pyogenes, και προκαλεί φλεγμονή και πρήξιμο στον λαιμό, αλλά και πόνο κατά την κατάποση. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που αναφέρουν οι ασθενείς είναι ξαφνικός πόνος στον λαιμό, πόνος κατά την κατάποση, πυρετός, κόκκινες και πρησμένες αμυγδαλές και διογκωμένοι λεμφαδένες στον λαιμό. Η θεραπεία περιλαμβάνει λήψη αντιβιοτικών για την εξάλειψη των βακτηρίων, ενώ παυσίπονα για την ανακούφιση του πόνου στο λαιμό και τη διαχείριση του πυρετού.
2. Οισοφαγίτιδα. Πρόκειται για φλεγμονή του οισοφάγου, η οποία μπορεί να προκληθεί από παλινδρόμηση οξέος (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση), λοιμώξεις, φαρμακευτική αγωγή ή αλλεργιογόνα. Η παλινδρόμηση οξέος είναι η πιο κοινή αιτία, όπου το οξύ του στομάχου ερεθίζει την επένδυση του οισοφάγου. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που αναφέρουν οι ασθενείς είναι καούρα, πόνος κατά την κατάποση, αίσθηση ότι το φαγητό κολλάει στο στήθος και παλινδρόμηση οξέος. Η θεραπεία της οισοφαγίτιδας μπορεί να περιλαμβάνει αναστολείς αντλίας πρωτονίων ή αναστολείς Η2 για οισοφαγίτιδα που προκαλείται από παλινδρόμηση οξέος, αντιμυκητιασικά για μυκητιασικές λοιμώξεις και αποφυγή φαρμάκων ή τροφών που προκαλούν την παλινδρόμηση.
3. Αμυγδαλίτιδα. Είναι η γνωστή λοίμωξη των αμυγδαλών, η οποία μπορεί να είναι ιογενής ή βακτηριακή, και μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή και οίδημα που κάνει την κατάποση επώδυνη. Η αμυγδαλίτιδα συνήθως συνοδεύεται από συμπτώματα όπως πρησμένες, κόκκινες αμυγδαλές, λευκό ή κίτρινο επίχρισμα στις αμυγδαλές, επώδυνη κατάποση, πονόλαιμο και πυρετό. Η αμυγδαλίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί με αντιβιοτικά (σε περίπτωση που είναι βακτηριακή). Η ιογενής αμυγδαλίτιδα συνήθως περνάει από μόνη της ή με συμπτωματική θεραπεία (πχ παυσίπονα, αντιπυρετικά, γαργάρες με αλατόνερο κτλ).
4. Τραυματισμός στο λαιμό, ο οποίος μπορεί να προκύψει από διαδικασίες όπως η διασωλήνωση, από κατάποση κάποιου αιχμηρού αντικειμένου ή και από εξωτερικό τραυματισμό. Τα συνηθέστερα συμπτώματα ενός τραυματισμού στο λαιμό είναι πόνος, αιμορραγία (πιθανώς) και επώδυνη κατάποση. Ο τρόπος διαχείρισης και αντιμετώπισης ενός τραυματισμού στον λαιμό εξαρτάται από τη σοβαρότητά του. Οι μικροτραυματισμοί μπορεί να χρειάζονται μόνο διαχείριση του πόνου, ενώ οι σοβαροί τραυματισμοί μπορεί να απαιτούν ακόμα και χειρουργική επέμβαση.
5. Στοματίτιδα (στοματική τσίχλα). Πρόκειται για μια μυκητιασική λοίμωξη που προκαλείται από τον ζυμομύκητα Candida, ο οποίος αναπτύσσεται στο στόμα και τον λαιμό, οδηγώντας σε λευκές κρεμώδεις πληγές και φλεγμονή. Οι ασθενείς συνήθως αναφέρουν συμπτώματα όπως λευκές κηλίδες στο στόμα, ερυθρότητα, πόνο, ενδεχομένως αιμορραγία κάτω από τις πληγές, απώλεια γεύσης και επώδυνη κατάποση. Τα αντιμυκητιασικά φάρμακα, η καλή στοματική υγιεινή και ο έλεγχος ή η διαχείριση καταστάσεων που συμβάλλουν στην υπερανάπτυξη του μύκητα, όπως ο διαβήτης ή η ανοσοκαταστολή.
Πότε είναι απαραίτητο να επισκεφθείτε γιατρό για την επώδυνη κατάποση;
Είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν ειδικό σε περίπτωση που η επώδυνη κατάποση είναι σοβαρή, επίμονη ή συνοδεύεται από άλλα ανησυχητικά συμπτώματα όπως:
- Αδυναμία κατάποσης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση ή υποσιτισμό
- Πόνο που εξαπλώνεται στα αυτιά ή στον αυχένα
- Υψηλό πυρετός ή ρίγη (είναι ενδεικτικό μόλυνσης)
- Σημάδια αφυδάτωσης, όπως ζάλη, ξηρό δέρμα ή σπάνια ούρηση
- Αίμα στο σάλιο ή στο φλέμα
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους
- Επίμονη βραχνάδα ή αλλαγή στη φωνή
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η επώδυνη κατάποση θα μπορούσε να είναι σύμπτωμα μιας πιο σοβαρής κατάστασης που απαιτεί ιατρική φροντίδα, ακόμα και άμεση.
Η επώδυνη κατάποση μπορεί να προκύψει από διάφορες αιτίες. Η ακριβής διάγνωση και η αποτελεσματική θεραπεία είναι πολύ σημαντικές για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την αποκατάσταση. Ωστόσο, όταν τα συμπτώματα είναι σοβαρά, επιμένουν ή συνοδεύονται και από άλλα συμπτώματα, είναι σημαντικό να αναζητήσετε άμεσα ιατρική συμβουλή για να αντιμετωπίσετε ενδεχόμενα σοβαρά προβλήματα υγείας.
