Στοματικό έλκος: αίτια και θεραπεία
Το στοματικό έλκος αποτελεί μια επώδυνη κατάσταση που δυσκολεύει την κατάποση φαγητού και υγρών αλλά και την ομιλία. Το στοματικό έλκος μπορεί να εμφανιστεί στα μάγουλα (στην εσωτερική πλευρά), στα χείλη, τα ούλα και τη γλώσσα, ωστόσο δεν είναι μεταδοτικό. Έχουν συνήθως στρογγυλό ή ωοειδές σχήμα και λευκό, κίτρινο ή γκρι κέντρο με κόκκινο περίγραμμα.
Τι προκαλεί το στοματικό έλκος;
Ένα στοματικό έλκος μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, οι πιο συχνοί από τους οποίους είναι:
- Τραυματισμός που μπορεί να προκύψει από δάγκωμα στο μάγουλο, από αιχμηρά δόντια, από σιδεράκια ή από οδοντοστοιχίες που δεν έχουν καλή εφαρμογή.
- Στρες και άγχος, γεγονός που υποδηλώνει μια σύνδεση μεταξύ του στρες και της ανοσολογικής απόκρισης στον βλεννογόνο του στόματος.
- Ελλείψεις θρεπτικών συστατικών στη διατροφή των ασθενών, όπως η βιταμίνη Β12, ο σίδηρος και το φολικό οξύ.
- Ορμονικές αλλαγές κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου, της εγκυμοσύνης ή της εμμηνόπαυσης μπορεί να προκαλέσουν στοματικό έλκος σε ορισμένες γυναίκες.
- Ευαισθησία σε ορισμένα τρόφιμα, συνήθως τα όξινα ή τα πικάντικα, αλλεργίες ή δυσανεξίες (για παράδειγμα στη γλουτένη).
- Ιατρικές παθήσεις όπως η κοιλιοκάκη, η νόσος του Crohn, το HIV/AIDS και η νόσος Behçet αλλά και οι λοιμώξεις, ιδιαίτερα οι ιογενείς λοιμώξεις όπως ο απλός έρπης.
- Ορισμένα φάρμακα, όπως οι β-αναστολείς και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στις χημειοθεραπείες, μπορεί να προκαλέσουν έλκος στο στόμα ως παρενέργεια.
Τα συμπτώματα που συνοδεύουν το στοματικό έλκος
Το κύριο σύμπτωμα ενός στοματικού έλκους είναι ο πόνος, ιδίως όταν οι ασθενείς τρώνε, πίνουν ή βουρτσίζουν τα δόντια τους. Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Πυρετός, λήθαργος και διογκωμένοι λεμφαδένες, σε σοβαρά περιστατικά στοματικού έλκους.
- Ένα αίσθημα καύσου ή μυρμηγκιάσματος πριν από την εμφάνιση του έλκους.
- Πρησμένο δέρμα γύρω από την περιοχή της πληγής.
- Αυξημένη σιελόρροια και περιστασιακά δυσάρεστη γεύση.
- Πυρετός, λήθαργος και διογκωμένοι λεμφαδένες, σε σοβαρά περιστατικά στοματικού έλκους.
Διαδικασία διάγνωσης του στοματικού έλκους
Η διάγνωση ενός στοματικού έλκους γίνεται κυρίως με βάση την κλινική εξέταση. Ωστόσο, εάν το έλκος υποτροπιάζει, είναι ασυνήθιστα μεγάλο ή επιμένει, συνήθως συστήνεται περαιτέρω διερεύνηση προκειμένου να αποκλειστούν ενδεχόμενες υποκείμενες παθήσεις. Σε αυτή την περίπτωση, η διαδικασία της διάγνωσης μπορεί να περιλαμβάνει επιπλέον εξετάσεις αίματος (για το ενδεχόμενο αναιμίας ή κάποιας λοίμωξης), διατροφολογικό έλεγχο (για να εντοπιστούν τυχόν ελλείψεις σε βιταμίνες και μέταλλα), μικροβιακές καλλιέργειες (για τον εντοπισμό τυχών βακτηριακών, ιογενών ή μυκητιασικών λοιμώξεων), και βιοψία (σε περιπτώσεις όπου υπάρχει υποψία καρκίνου).
Πώς αντιμετωπίζεται το στοματικό έλκος;
Η θεραπεία ενός στοματικού έλκους έχει στόχο να ανακουφίσει από τον πόνο, να επιταχύνει την επούλωση αλλά και να προλάβει ενδεχόμενη επανεμφάνισή του. Οι τρόποι αντιμετώπισης ενός στοματικού έλκους μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Τοπικές θεραπείες, με κρέμες, αλοιφές, gel και άλλες επιλογές που περιέχουν δραστικά συστατικά όπως βενζοκαΐνη, υδροκορτιζόνη ή υπεροξείδιο του υδρογόνου, για τη μείωση του πόνου και της φλεγμονής.
- Αντισηπτικά στοματικά διαλύματα ή πλύσεις με αλατόνερο, για τη μείωση του ερεθισμού.
- Συνταγογραφούμενα φάρμακα από το στόμα, για τη μείωση του πόνου και του οιδήματος.
- Συμπληρώματα διατροφής, (σε περιστατικά διατροφικής έλλειψης) προκειμένου να λάβει ο οργανισμός τα θρεπτικά συστατικά στα οποία παρουσιάζει έλλειψη.
- Αποφυγή πικάντικων και όξινων τροφών, βελτίωση της στοματικής υγιεινής και μείωση του στρες.
Το στοματικό έλκος μπορεί να προληφθεί με διαχείριση του άγχους (πχ με τεχνικές χαλάρωσης, όπως η yoga), αποφυγή κατανάλωσης των τροφών που μπορεί να προκαλέσουν έλκος, αλλά και διατήρηση καλής στοματικής υγιεινής και τακτικές οδοντιατρικές εξετάσεις.
Το στοματικό έλκος μπορεί να είναι επώδυνο, ωστόσο μπορεί να διαχειριστεί εύκολα, με την κατάλληλη προσέγγιση. Εάν το έλκος επιμένει, επαναλαμβάνεται ή επιδεινώνεται, καλό είναι οι ασθενείς να αναζητήσουν ιατρική συμβουλή για τον καταλληλότερο τρόπο αντιμετώπισης.
